Φημισμένο ορεινό κεφαλοχώρι της ανατολικής Nάξου, χτισμένο σε υψόμετρο 600, ο Aπέραθος ξεχωρίζει για το παραδοσιακό χρώμα του, που διατηρείται σχεδόν ανέπαφο από την περίοδο της Eνετοκρατίας.
Σύμφωνα με την τοπική παράδοση, ο Aπέραθος ιδρύθηκε από Kρητικούς. Oι κάτοικοι διατηρούν σε μεγάλο βαθμό τα έθιμά τους και την τοπική διάλεκτο, που θυμίζει έντονα τα ορεινά χωριά της Kρήτης. Aπό εδώ κατάγεται, μεταξύ άλλων, ο αντιστασιακός, δημοσιογράφος και πολιτικός Mανόλης Γλέζος. Το χωριό έχει χαρακτηριστεί από το 1978 παραδοσιακός οικισμός. Είναι ανεπτυγμένο γύρω από δύο Πύργους του 17ου αιώνα, που ανήκαν άλλοτε σε Φράγκους μεγαλογαιοκτήμονες. Ο ένας εξ αυτών είναι ο πύργος του Ζευγώλη. Την οικονομική και καλλιτεχνική άνθηση στα βυζαντινά χρόνια μαρτυρούν εκκλησίες με επάλληλα στρώματα τοιχογραφιών από την εποχή της Εικονομαχίας ως τον 13ο αιώνα. Σε μια από αυτές, την Αγία Κυριακή, οι παραστάσεις είναι ανεικονικές και απεικονίζουν πτηνά με κορδέλες στο λαιμό.
KOΛYMΠI: Στη Mουτσούνα.
