Η Αττική είναι συνδεδεμένη με μύθους και ιστορίες που χρειάζονται πολλές ώρες περιήγησης ανάμεσα στα ευρήματα, ώστε να έρθουμε σε άμεση επαφή μαζί τους.
Το αρχαίο ιερό – πόλος έλξης στον Ωρωπό του 5ου αιώνα π.Χ
Το Αμφιάρειο του Ωρωπού βρίσκεται σε μια μικρή κοιλάδα νοτιοδυτικά της σκάλας Ωρωπού, το Μαυροδήλεσι. Το Αμφιάρειο ήταν το μεγαλύτερο στην αρχαία Ελλάδα ιερό του χθόνιου θεού και ήρωα του Άργους Αμφιαράου. Σύμφωνα με τον μύθο ο Αμφιάραος ήταν ένας από τους επτά Αργείους ηγεμόνες που εκστράτευσαν εναντίον της Θήβας με τον Πολυνείκη (Αισχύλος, Επτά επί Θήβας). Εκεί, μάλιστα, ο Αμφιάραος σκοτώθηκε. Για την ακρίβεια, λίγο πριν χτυπηθεί από τον εχθρό, η γη άνοιξε και ο ήρωας εξαφανίστηκε μέσα σε βάραθρο το οποίο δημιούργησε ο Δίας στέλνοντας κεραυνό. Έτσι λατρεύτηκε ως χθόνιος θεός με μαντικές και θεραπευτικές, για το σώμα και την ψυχή, δυνάμεις.
Στο ιερό, μία φορά τον χρόνο γιορτάζονταν για τα Μικρά Αμφιαράεια και κάθε πέντε χρόνια τα Μεγάλα Αμφιαράεια με μουσικούς, ιππικούς και αθλητικούς αγώνες με συμμετοχή ηθοποιών, λογίων και αθλητών από όλη την Ελλάδα, την Ιταλία και τη Μικρά Ασία. Γενικότερα, δεχόταν χιλιάδες προσκυνητές και η λατρεία περιλάμβανε θυσίες ζώων και «εγκοίμηση» των προσκυνητών στο ιερό. Εκεί, κατά τη διάρκεια του ύπνου επερχόταν η θεραπεία και μετά, οι πιστοί έριχναν νομίσματα στην ιερή πηγή, η οποία αναβλύζει μέχρι και σήμερα εκεί, από την οποία σύμφωνα με τον μύθο εμφανίστηκε ο Αμφιάραος ως θεός μετά τον θάνατό του.
Αρχαία πλυντήρια και θέατρο στον Θορικό
Ο Θορικός υπήρξε ένας από τους αρχαιότερους δήμους της Αττικής και μία από τις 12 κώμες, που σύμφωνα με την παράδοση, συνοικίστηκαν από τον Θησέα. Λόγω της γειτνίασής του με τα μεταλλεία του Λαυρίου, ο Θορικός εξελίχθηκε στο σπουδαιότερο κέντρο επεξεργασίας μετάλλων του αιγαιακού χώρου. Τμήματά του σώζονται αποσπασματικά, μέχρι και σήμερα, στον λόφο Βελατούρι. Πρόκειται για ένα σπουδαίο μνημείο αφού από τα ευρήματα φαίνεται ότι υπήρξε σημαντικό κέντρο μεταλλουργίας από τη Μυκηναϊκή Εποχή. Εκεί, μέχρι και σήμερα σώζεται το αρχαίο πλυντήριο, το οποίο χρησιμοποιείτο για υδρομηχανικό εμπλουτισμό των μεταλλοφόρων κοιτασμάτων της περιοχής, ώστε αυτά να εμπλουτίζονται σε αργυρούχο μόλυβδο.
Το αρχαίο θέατρο στον Θορικό αναπτύσσεται στη βραχώδη πλαγιά του παράκτιου λόφου Βελατούρι. Θεωρείται το αρχαιότερο σωζόμενο στον ελλαδικό χώρο αφού χρονολογείται κοντά στα τέλη του 6ου αιώνα. Καθώς ο χώρος είχε ήδη αξιοποιηθεί για λατομεύσεις, έτσι εξηγείται το σχετικά ακανόνιστο σχήμα του. Ο χώρος διαμορφωνόταν και εξελισσόταν σταδιακά κάτι που πολλοί ειδικοί συνδέουν και με την προσπάθεια για οργάνωση των δημοτών για τη λειτουργία του δημοκρατικού πολιτεύματος, μετά τη πολιτειακή μεταρρύθμιση του Κλεισθένους το 507 π.Χ.
Το ιερό της Αρτέμιδος στη Βραυρώνα
Με αναφορές από Θουκιδίδη, Ηρόδοτο και Ευριπίδη, ο ναός της Αρτέμιδος στον αρχαιολογικό χώρο της Βραυρώνας, ήταν ένας ιδιάζουσας σημασίας λατρευτικός χώρος κατά την αρχαιότητα. Στον ναό της Αρτέμιδος, που χτίστηκε τον 5ο αιώνα π.Χ, έμεναν μικρά κορίτσια 5-10 ετών τα οποία προσέφεραν τις υπηρεσίες τους στη θεά. Αυτά τα παιδιά τα είχε υποσχεθεί η μητέρα τους στην Άρτεμη, προκειμένου να γεννηθούν γερά.
Στο εσωτερικό του ιερού βρισκόταν ξύλινο άγαλμα της θεάς, φιλοτεχνημένο από τον πασίγνωστο Πραξιτέλη.
