Τα βιβλία για κάποιους δεν είναι απλή υπόθεση. Ιδιαίτερα τους καλοκαιρινούς μήνες το βιβλίο που θα συνοδεύσει τις διακοπές ή τη χαλάρωση μας είναι μια σημαντική επιλογή.
Ο Κωνσταντίνος Καπότσης σε μια συζήτηση για το δεύτερο βιβλίο του μας ξύπνησε μια νοσταλγική πλευρά, ένα συναίσθημα που τους καλοκαιρινούς μήνες είναι για κάποιους πιο έντονο. Η θάλασσα, το νησί, ο ήρωας και οι συμβολισμοί τους θα μας χαρίσουν γλυκές, νοσταλγικές στιγμές και θα μας δώσουν την αφορμή για σκέψη.
Πες μας λίγα λόγια για το καινούργιο σου βιβλίο «Ο ψίθυρος της Ιθάκης».
Εμπνευσμένο από τους ομηρικούς μύθους, το βιβλίο μας μεταφέρει στην Ιθάκη και στα γεγονότα που -ίσως ακολούθησαν την επιστροφή του Οδυσσέα. Στο επίκεντρο βρίσκονται οι ζωές των ηρώων, όμως αυτή τη φορά το πρίσμα μέσα από το οποίο τους παρακολουθούμε είναι καθαρά ανθρώπινο.
Υπό αυτή την έννοια, η επάνοδος του Οδυσσέα στον ρόλο του βασιλιά/ συζύγου/ πατέρα υπήρξε αποτυχημένη, γιατί ήταν η επάνοδος ενός ανθρώπου που έλειπε είκοσι χρόνια και θα του ήταν αδύνατον να προσαρμοστεί σε μια κανονική ζωή. Αντίστοιχα, οι προσδοκίες της Πηνελόπης και του Τηλέμαχου διαψεύστηκαν, μετατράπηκαν σε απογοήτευση και εξελίχθηκαν αναπόφευκτα σε δυσφορία και μίσος.
Η λύτρωση βρίσκεται στην αιτία του κακού, στην ίδια τη θάλασσα. Όταν από ένα παιχνίδι της μοίρας ο Οδυσσέας θα σαλπάρει ξανά, η οικογένεια θα βρεθεί αντιμέτωπη με παράξενα οικείες καταστάσεις, οι οποίες, παρά τις δυσκολίες, έχουν έναν αποκαλυπτικό χαρακτήρα. Καθώς το νερό εισβάλλει για άλλη μια φορά ανάμεσα τους και τους χωρίζει, οι ήρωες θα συνειδητοποιήσουν ότι αυτό το μισητό υγρό -υπεύθυνο για τόσα δεινά-, υπήρξε ανέκαθεν το μοναδικό συνδετικό τους στοιχείο, ικανό να σβήσει τις πληγές του παρελθόντος όπως τα σημάδια στην άμμο.
Ποια ήταν η πηγή έμπνευσής σου για το βιβλίο;
Δεν θα το χαρακτήριζα τόσο πηγή έμπνευσης όσο εμμονή. Με είχε στοιχειώσει μια εικονογραφημένη έκδοση της Οδύσσειας που διάβαζα όταν ήμουν παιδί, και της οποίας η τελευταία σελίδα έδειχνε τον Οδυσσέα να αγναντεύει τη θάλασσα.
Έχοντας διαβάσει το βιβλίο αμέτρητες φορές, κι έχοντας ταξιδέψει μαζί του ανάμεσα σε τόσες περιπέτειες, για κάποιο λόγο εκείνη η εικόνα μου φαινόταν πάντα τελείως ανάρμοστη για τέλος. Τότε φυσικά δεν με απασχολούσε κάποιο βαθύτερο νόημα και υποθέτω ότι απλά ένιωθα απογοητευμένος που η ιστορία τελείωνε, όμως καθώς τα χρόνια περνούσαν κι η εικόνα δεν ξεθώριαζε στο μυαλό μου, η μοίρα του Οδυσσέα άρχισε να με προβληματίζει.
Πόσο ευτυχισμένος μπορεί να ήταν που γύρισε; Δεν του έλειπαν άραγε τα ταξίδια κι οι ανεξερεύνητοι κόσμοι που τον περίμεναν εκεί έξω; Σε μεγαλύτερη ηλικία πια, επιστρέφοντας μια μέρα στο πατρικό μου σπίτι, άνοιξα θυμάμαι εκείνη τη τελευταία σελίδα και συνειδητοποίησα ότι ακόμα κι ο εικονογράφος τον απεικόνιζε με γυρισμένη τη πλάτη, λες και απέφευγε σκόπιμα να φανερώσει το βλέμμα του ή την έκφραση του προσώπου του – έτσι θέλησα να το ερμηνεύσω τουλάχιστον -, και κάπως έτσι γεννήθηκε η επιθυμία να αναζητήσω τον αγαπημένο μου ήρωα στη μετά – Ιθάκη εποχή.
Tι μήνυμα θα ήθελες να περάσεις στους αναγνώστες μέσα από την ιστορία του βιβλίου σου;
Πρέπει να ομολογήσω ότι η ιστορία και το μήνυμα της μεταλλάχτηκαν κατά τη διάρκεια της συγγραφής. Και αυτό γιατί η ταύτιση που ένιωθα με τον ήρωα -μια ταύτιση που, ενσυνείδητα ή όχι, όλοι μας νιώθουμε απέναντι στο προσωπικό ταξίδι της ζωής μας-, έκαναν το εγχείρημα να μοιάζει εγωιστικό.
Ξαφνικά άρχισα να αναρωτιέμαι αν όλες οι στεριές έπρεπε να βρίσκονται πάνω στη θάλασσα για να έχει νόημα το ταξίδι. Κι υπήρχε πράγματι κάποιο ταξίδι που να αξίζει τόσο πολύ περισσότερο; Όχι, δεν είναι έτσι. Όταν ταξιδεύεις, διασταυρώνεις τη ρότα σου με εκείνες άλλων ανθρώπων και η ζωή σου μπλέκεται με τις υπόλοιπες σαν γραμμές που, όσο και να αποζητούν την απόσταση, στο τέλος γίνονται μια μεγάλη μουτζούρα πάνω στο χάρτη.
Ο Οδυσσέας μου τελικά μεταμορφώθηκε σε ήλιο λαμπερό, εκτυφλωτικό, που φωτίζει άλλους ήλιους και συνάμα παίρνει φως από αυτούς. Ο Τηλέμαχος, η Πηνελόπη και οι άλλοι ήρωες του βιβλίου που περπατούν δίπλα του, ή εναντίον του, μας θυμίζουν πως όσο μοναδική κι αν είναι η πορεία μας, υπάρχει πάντα εκείνο το κομμάτι του κόσμου που καθορίζουμε και μας καθορίζει.
Τι σε εμπνέει περισσότερο στα ταξίδια σου;
Η αλήθεια είναι ότι πλέον δεν ταξιδεύω πολύ – ίσως ο ήρωας μου τελικά να απογοητευόταν από έμενα. Αισθάνομαι βέβαια τυχερός γιατί εξαιτίας της δουλειάς μου μετακινούμαι αρκετά εντός Ελλάδας, κυρίως σε νησιά, όμως δεν
αισθάνομαι τόσο την ανάγκη να περιπλανηθώ σε καινούργιους κόσμους.
Νομίζω ότι έμπνευσή μου αποτελούν απλά οι άνθρωποι, οι ιστορίες τους, ο πόνος, η χαρά τους, τα συναισθήματα τους, δηλαδή σταθερές που αψηφούν τα γεωγραφικά και χρονικά σύνορα. Κατανοώ πως η ανθρώπινη ψυχή δεν είναι άμοιρη του περιβάλλοντος μέσα στο οποίο διαμορφώνεται και αναμφισβήτητα η ποικιλομορφία των λαών, γλωσσών, συνηθειών, θρησκειών, εθίμων κτλ, προσδίδει μια γοητεία στον κόσμο που σε καλεί να την ανακαλύψεις, παρ’ όλα αυτά πιστεύω πολύ σε μια κρυφή υπόγεια φλέβα που χτυπά μέσα σε όλους μας και μας κρατά συντονισμένους σε έναν αδιόρατο ανθρώπινο ρυθμό.
Τόσο βαθιά προσδοκώ να φτάσω κι εκεί δεν υπάρχουν διαχωριστικές γραμμές. Οπότε μου αρέσει να παρατηρώ. Ένα σκεφτικό πρόσωπο στο μετρό ή ένα χαρούμενο ζευγάρι στο απέναντι τραπέζι της καφετέριας, μια ανεπαίσθητη κίνηση ή ένα νεύμα που θα τα ερμηνεύσω σωστά ή λανθασμένα -δεν θα μάθω ποτέ αλλά δεν έχει σημασία-, αρκούν για να εξάψουν τη φαντασία μου και να δημιουργήσω στο μυαλό μου μια ιστορία.
Γνωρίζουμε πως έχεις καταγωγή από τη Σκόπελο. Σου αρέσει το νησί; Το επισκέπτεσαι συχνά;
Το νησί το λατρεύω. Το επισκέπτομαι αρκετά συχνά καθώς εκεί δραστηριοποιούμαι και επαγγελματικά σαν αρχιτέκτονας.
Πέρα από τη φυσική ομορφιά ή το συναισθηματικό δέσιμο που αναπόφευκτα νιώθουμε για το μέρος από το οποίο καταγόμαστε, η Σκόπελος είναι ένας τόπος όπου οι αλλαγές -ευτυχώς- συντελούνται με αργούς ρυθμούς. Δεν θα έλεγα ότι αποτελεί τον πιο δημοφιλή τουριστικό προορισμό, και αυτό έχει τη θετική του πλευρά καθώς έχει παραμείνει ανέγγιχτη σε μεγάλο βαθμό, προσφέροντας ακόμη την αίσθηση ενός μικρού καταπράσινου παραδείσου.
Ποιο προορισμό αισθάνεσαι ως το safe zone σου;
Κοντά στο χωριό μου (Γλώσσα Σκοπέλου), στον δρόμο για τη βορινή πλευρά του νησιού, υπάρχει ένα εκκλησάκι που χρονολογείται ήδη από την παλαιοχριστιανική εποχή. Δεν γνωρίζω γιατί, αλλά στον περίβολο αυτού του μικρού ναού, περιτειχισμένος από ψηλούς πέτρινους μαντρότοιχους και καθισμένος στον ίσκιο των θεόρατων γέρικων κυπαρισσιών βρίσκω μια απομόνωση σχεδόν θαυματουργή που δεν έχει να κάνει με τη θρησκεία παρά μόνο με την ανθρώπινη κλίμακα.
Το λιτό κτίσμα, η πόρτα που σκύβεις ελαφρά για να δρασκελίσεις το κατώφλι, τα λιγοστά κελιά των μοναχών με τις ανθρώπινες χαραγματιές στα παραθυρόφυλλα να μαρτυρούν αδιάκοπο προσκύνημα ενός αιώνα, ο περιορισμένος αλλά ταυτόχρονα αρκετός χώρος, όλα αυτά νιώθω πως πιάνουν το ανθρώπινο ανάστημα και το μικραίνουν. Πως το φέρνουν δηλαδή στα μέτρα τους και το επανατοποθετούν στη ρίζα του.
Ποιες είναι οι ωραιότερες καλοκαιρινές αναμνήσεις σου;
Αυτή είναι δύσκολη ερώτηση. Δεν μπορώ να ξεχωρίσω. Μέχρι και σήμερα τα καλοκαίρια μου έχουν υπάρξει αδιάλειπτα γεμάτα και ζωντανά.
Είναι κοινότυπο αυτό που θα πω, το αναγνωρίζω, όμως η χώρα μας, αυτή την εποχή που το φως υψώνεται εκτυφλωτικό και χτυπά ανελέητα τη θάλασσα και τους ασβεστωμένους τοίχους, μεταμορφώνεται πραγματικά σε κάτι απαστράπτον και μαγικό. Οπότε θα αρκεστώ να απαντήσω πως οι ωραιότερες καλοκαιρινές μου αναμνήσεις είναι το ίδιο το αήττητο ελληνικό καλοκαίρι.
Περιέγραψε μας μια μέρα που αφιερώνεις στη συγγραφή. Πού επιλέγεις να βρίσκεσαι συνήθως;
Δεν έχω κάποιο συγκεκριμένο μέρος. Σίγουρα η συγγραφή απαιτεί απομόνωση, συγκέντρωση, όμως έχει τύχει να γράψω ολόκληρα κεφάλαια μέσα σε καφετέρια ή ακόμη και μέσα σε αυτοκίνητο.
Ποια είναι τα επόμενα συγγραφικά σχέδια σου;
Δεν υπάρχουν. Σίγουρα ξέρω ότι θέλω να γράψω, νιώθω το χέρι μου να με τρώει, όμως δεν είναι κάτι που μπορώ να εκβιάσω. Δεν θέλω να πιέσω τον εαυτό μου να επινοήσει κάτι γιατί αισθάνομαι ότι έτσι προσπαθώ να ικανοποιήσω απλά ένα βίτσιο, και φοβάμαι πως κάπως έτσι θα αποτυπωθεί στο χαρτί.
Αντί αυτού θα περιμένω υπομονετικά, ώσπου οι αγωνίες μου να αποκρυσταλλωθούν στο μυαλό μου, να αποκτήσουν μορφή και σχήμα, και τότε θα είναι μια καλή στιγμή να τις μοιραστώ με τον κόσμο.
Διαβάστε επίσης στο ΔΙΑΚΟΠΕΣ | 5+1 φεστιβάλ για το καλοκαίρι: Από την Άνδρο ως την Καλαμάτα
