Οφείλει την ονομασία της στην πρωτεύουσα του κράτους των Hλείων και διοργανώτρια πόλη των Oλυμπιακών Aγώνων επί μία χιλιετία και πλέον.
Η Ήλιδα κατοικήθηκε από τα προϊστορικά χρόνια, βρισκόταν δίπλα στην αρχαία Ολυμπία και στην μυκηναϊκή εποχή έγινε ανεξάρτητο βασίλειο, από τις σπουδαιότερες πόλεις της Ηλείας.
Οι κάτοικοί της ονομάζονταν Επειοί και συμμετείχαν στον Τρωικό Πόλεμο με αρχηγό τον Πολύξενο.
Σύμφωνα με την μυθολογία ιδρύθηκε από τον Αέθλιο που ήταν και ο πρώτος βασιλιάς της Ήλιδας, υιό του Διός και της Πρωτογένειας της θυγατρός του Δευκαλίωνος και της αδελφής του Έλληνος.
H αρχαία πόλη της Ήλιδος – θρησκευτικό, πολιτικό και αθλητικό κέντρο ολόκληρου του ελληνικού κόσμου κάθε τέσσερα χρόνια – αποτελεί το σημαντικότερο αρχαιολογικό χώρο του νομού μαζί με εκείνον της Oλυμπίας.
Χαρακτηριστικά αξιοθέατα είναι: το αρχαίο θέατρο της Αρχαίας Ήλιδας.
